آلرژی به پروتئین شیر گاو

آلرژی به پروتئین شیر گاو : آلرژی به پروتئین شیر گاو در نوزادان : آلرژی به پروتئین گاوی (حساسیت به پروتئین گاوی، آلرژی کودک به لبنیات گاوی) یا آلرژی به پروتئین شیر گاو (CMPA) شایع ترین آلرژی غذایی در نوزادان است. این نوع آلرژی هنگامی رخ می­دهد که سیستم ایمنی بدن نوزاد به طور غیرطبیعی نسبت به پروتئین موجود در فرآورده­های گاوی و برخی حیوانات دیگر (بز) واکنش نشان دهد. این بیماری معمولاً در نوزادان کمتر از یک سال مشاهده می­شود. سیستم ایمنی بدن به طور معمول بدن ما را از عوامل بیماری­زای مضر مانند باکتری­ها و ویروس­ها محافظت می­کند. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن نوزاد پروتئین موجود در شیر گاو و لبنیات گاوی را با یک ماده مضر اشتباه گرفته و به آن حمله می­کند. این واکنش ایمنی می­تواند به معده و روده نوزاد یا کودک آسیب برساند.

انواع آلرژی به پروتئین شیر گاو در نوزادان

حساسیت به پروتئین گاوی به دو دسته تقسیم می شود:

آلرژی به پروتئین گاوی وابسته به IgE : بدن نوزاد به این نوع آلرژی به صورت فوری واکنش نشان می­دهد.

آلرژی به پروتئین گاوی  غیر وابسته به IgE : بدن نوزاد به این نوع آلرژی با تاخیر واکنش نشان می­دهد.

IgE  یا ایمونوگلوبولین E یک آنتی بادی طبیعی در بدن است که باعث علائم آلرژیک مانند، کهیر، راش پوستی، خس خس سینه و آبریزش بینی می­شود.

در واکنش سریع، علائم معمولاً طی دو ساعت پس از مصرف فرآورده گاوی شروع می­شود. در واکنش تاخیری، علائم بعد از چهل و هشت ساعت تا یک هفته پس از مصرف فرآورده گاوی نمایان می­شوند.

علائم آلرژی به پروتئین شیر گاو در نوزادان

نوزادان و کودکان دچار این عارضه علائم متفاوتی دارند، مانند:

۱) مشکلات گوارشی همچون اسهال همراه و یا بدون خون، استفراغ، یبوست، ریفلاکس، ریفلاکس پنهان، کولیک، درد در هنگام بلع.

۲) علائم گوارشی در بیشتر از ۶۰ درصد افراد مبتلا به این عارضه مشاهده می­شود.

۳) مشکلات تنفسی مانند سرفه­های پایدار، صدادار بودن تنفس و آبریزش از بینی.

۴) بیشتر از ۳۰ درصد از نوزادان مبتلا به این بیماری دچار علائم تنفسی هستند.

۵) مشکلات پوستی مانند کهیر، اگزما، تورم لب­ها و پلک، خشکی و خارش پوست.

۶) علائم پوستی در بیشتر از ۷۰ درصد نوزادان مبتلا مشاهده می­شود.

۷) علائم کلی آلرژی مانند بی­حالی، اختلالات خواب، شوک آنافیلاکسی و گریه­های تسکین ناپذیر.

۸)گریه­ های تسکین ناپذیر و تمام نشدنی از رایج­ترین نشانه­های این عارضه هستند در حالی که شوک آنافیلاکسی از نادرترین آنها است.

دیگر علائم

با وجود این علائم فراوان و متنوع و همپوشانی داشتن آن­ها با علائم مربوط به بسیاری از بیماری­ها تشخیص CMPA بسیار دشوار خواهد بود. نکته ی بسیار مهم این است که بیشتر علائم بسیار سریع و در مدت ۲ ساعت پس از تغذیه با شیر ظاهر می­شوند. اما در برخی مواقع بروز علائم به مدت ۲ روز تا یک هفته نیز طول می­کشد. درک می­کنیم که دیدن این علائم در نوزاد برای والدین بسیار ناراحت کننده است. CMPA از طریق رعایت کردن رژیم غذایی درست و مناسب قابل کنترل است، به این ترتیب تشخیص زود هنگام آن از اهمیت ویژه­ای برخوردار می­باشد.

۹۲ درصد از نوزادان دچار CMPA علائمی دارند که بیش از دو ارگان را تحت تأثیر قرار داده است. این علائم معمولا زیر ۶ ماه پدیدار می­شوند. بهترین گزینه­ی تغذیه­ای برای آن­ها شیر مادر است و باید مادر رژیم غذایی مربوط به حساسیت پروتئین گاوی را رعایت کند. البته نباید با مشاهده­ی این علائم، بدون مشورت با پزشک اقدام به رعایت این رژیم کنید. در این رژیم مادر فقط مجاز به خوردن موادی است که عاری از هرگونه پروتئین گاوی  باشد. درصورتی که نوزاد از شیر خشک تغذیه می­شود باید فقط از نوع و مارک خاصی از شیر خشک که پزشک تشخیص می­دهد، استفاده کرد.

اگر شک به وجود این بیماری در فرزندتان دارید، این مسئله و علائمی را که به آنها مشکوک هستید را با پزشک درمیان بگذارید. درصورت لزوم پزشک با بررسی­ها و آزمایشات دقیق وجود یا عدم وجود این بیماری در نوزادتان را مشخص خواهد کرد.

آزمایشات تشخیص آلرژی به پروتئین شیر گاو در نوزادان

پزشک پس از انجام معاینات لازم آزمایشاتی را تجویز خواهد کرد. این آزمایشات شامل موارد زیر می­شوند:

تست خون : یک نمونه خون از نوزاد گرفته شده و سپس از نظر مقادیر ایمونوگلوبولین بر علیه پروتئین گاوی (ایمونوگلوبولین E) بررسی خواهد شد.

تست خراش پوست : در سطح پوست خراش­های ظریفی ایجاد می­شود. سپس خراش­ها را در معرض آلرژن­های (به هرآنچه که سبب تحریک سیستم ایمنی بدن شود.) مورد نظر قرار می­دهند. اگر فرد به آن ماده آلرژی داشته باشد، محل خراش ملتهب خواهد شد.

پچ­های پوستی : برای این آزمایش پچ­های پوستی ویژه­ای طراحی شده­اند که حاوی مقادیری از آلرژن می­باشند. مدتی پس از چسباندن آن­ها بر روی پوست، پزشک بررسی می­کند که آیا واکنش پوستی رخ داده است و یا خیر.

بررسی وضعیت نوزاد پس از رعایت رژیم عاری از پروتئین گاوی و یا مصرف شیر خشک مخصوص:

درصورتی که مشخص شد که نوزاد دچار عارضه­ی حساسیت به پروتئین گاوی است، مادر باید از رژیم عاری از این آلرژن پیروی کند. علاوه بر حذف تمامی محصولات لبنی و گوشتی تهیه شده از شیر و گوشت گاو از رژیم غذایی خود، باید ترکیبات تشکیل دهنده­ی تمامی خوراکی­های روزانه­ی خود را به دقت بخواند و از مصرف هر چه که در آن شیر خشک و محصولات لبنی وجود داشت اجتناب نماید.

بیشتر علائم به مدت ۲ تا ۴ هفته پس از شروع رژیم، ناپدید خواهد شد و پس از گذشت ۶ هفته هیچ اثری از هیچ کدام­یک از نشانه­ها وجود نخواهد داشت. درصورت عدم بهبود علائم، پزشک باید برای پیدا کردن علت ایجاد کننده­ی این نشانه­ها، بررسی­های بیشتری را انجام دهد.

فرق رفلاکس با آلرژی به پروتئین شیر گاو در نوزادان

رفلاکس نوزاد به تنهایی یک علامت و در بعضی موارد بیماری محسوب می­شود. آلرژی به پروتیئن گاوی ، یک بیماری است که در آن حساسیت بدن نسبت به پروتئین­های گاوی افزایش می­یابد.

پس این دو بیماری با هم تفاوت دارند. در بعضی کودکان همزمان با آلرژی به پروتیئن گاوی، علائم رفلاکس نیز مشاهده می­شود. همزمانی حساسیت به پروتئین گاوی و رفلاکس، باعث تشدید علائم رفلاکس معده می­شود، ولی هر نوزاد مبتلا به ریفلاکس لزوما نیاز به رژیم فاقد پروتئین گاوی ندارد و در صورت عدم پاسخ به درمان­های رایج رفلاکس، بهتر است بررسی از نظر  آلرژی به پروتئین و لبنیات گاوی هم انجام شود.

درمان آلرژی به پروتئین شیر گاو در نوزادان

درمان شامل حذف محصولات حاوی پروتئین گاو مانند شیر از رژیم غذایی فرزند شما (رژیم حذفی) می­باشد. رژیم­های غذایی حذفی معمولاً با تغذیه از شیر خشک­های ساخته شده از پروتئین­های تجزیه شده (هیدرولیز شده) شروع می­شوند. این شیر خشک­ها معمولاً بدون واکنش سیستم ایمنی بدن به راحتی هضم می­شوند. در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می­کنند، با رژیم غذایی مخصوص مادر شیرده قابل کنترل می­باشد.

حدود ۹۰ درصد از کودکانی که به پروتئین گاوی حساسیت دارند با تغذیه از شیر خشک های هیدرولیز شده بهبود می یابند. در بعضی از موارد، تغذیه با شیر خشک­های حاوی عناصر سازنده پروتئین­ها (آمینو اسید ها) توصیه می­شود.

در بعضی موارد، واکنش های فوری آلرژی به پروتئین گاو باعث بروز آنافیلاکسی می­شوند. آنافیلاکسی یک نوع واکنش آلرژیک جدی همراه با تورم، کهیر، کاهش فشار خون و در موارد شدید تر شوک است. در موارد اورژانسی از این قبیل، از قلم اپی نفرین برای کنترل علائم استفاده می­کنند.

بیماران مبتلا به آنافیلاکسی باید در اورژانس تحت نظر باشند، حتی اگر علائم بیماری با اپی نفرین بهبود یابد. با این کار در صورت از بین رفتن اثر اپی نفرین و شروع موج دوم حملات آنافیلاکسی کودک شما تحت نظارت خواهد بود.

در شیر خواران مبتلا به حساسیت به پروتئین گاوی، مادر باید در صورت ادامه شیردهی، تمام محصولات لبنی و سویا را از رژیم غذایی خود حذف کند. چرا که این پروتئین­ها ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند. در این زمینه حتما با متخصص کودکان مشورت کنید.

در اغلب موارد محصولات بز هم، همان واکنش­های محصولات گاوی را ایجاد می­کنند. بنابراین جایگزین مناسبی برای بهبود علائم حساسیت به پروتئین گاوی نیستند. شیر سویا نیز به طور کلی توصیه نمی­شود. بسیاری از نوزادان نسبت به این شیرها یا شیرخشک­های مبتنی بر سویا واکنش­های آلرژیک مشابهی از خود نشان می­دهند.

عدم ‌تحمل لاکتوز چیست؟

عدم‌تحمل لاکتوز در واقع نوعی عدم توانایی در هضم لاکتوز یا قند شیر است. این بیماری به علت فقدان یا کمبود آنزیم لاکتاز در دستگاه گوارش است، که جهت شکستن پیوندهای لاکتوز لازم می‌باشد.

آنزیم لاکتاز، لاکتوز را به دو قند گلوکز و گالاکتوز می‌شکند، بدون لاکتاز کافی، لاکتوز از طریق روده هضم نشده و باعث علائم گوارشی می‌شود. از نشانه‌های گوارشی این بیماری می‌توان به درد شکم، نفخ، اسهال و تهوع اشاره کرد.

همچنین می‌تواند باعث بروز طیف وسیعی از علائم ازجمله درد عضلات و مفاصل، سردرد، خستگی، خواب‌آلودگی و کاهش تمرکز شود.

در حقیقت عدم‌تحمل به لبنیات باعث علائم دستگاه گوارش که مشابه علائم سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) است، می‌شود.

آلرژی به پروتئین شیر گاو یا عدم تحمل لاکتوز؟

خیلی از افراد آلرژی به شیر گاو را با عدم تحمل لاکتوز اشتباه می‌گیرند، زیرا این دو عارضه علائم نسبتاً مشابهی دارند، اما با هم متفاوت‌اند. از کجا باید بدانید دچار حساسیت به شیر هستید یا عدم تحمل لاکتوز؟

تفاوت‌های اصلی میان این دو عارضه:

آلرژی به شیر :

۱) سیستم ایمنی درگیر است.

۲) واکنش ایمنی بدن نسبت به بعضی از پروتئین‌های موجود در شیر است.

۳) منجر به ترشح هیستامین و سایر مواد شیمیایی می‌شود که علت علائم آلرژیک می‌باشند.

۴) علائم می‌توانند خفیف تا شدید باشند.

۵) بیشتر در میان کودکان رایج است.

عدم تحمل لاکتوز :

۱) سیستم گوارش درگیر است.

۲) به دلیل عدم توانایی بدن در تولید لاکتاز روی می‌دهد که آنزیمی لازم برای گوارش لاکتوز می‌باشد.

۳) لاکتوز گوارش نشده می‌تواند وارد روده بزرگ شده و در آنجا توسط باکتری‌ها تجزیه شده و علائم نفخ را ایجاد نماید.

۴) علائم آن ناراحت کننده‌اند، اما شدید یا خطرناک نیستند.

۵) بیشتر در میان بزرگسالان رایج است.

حساسیت به پروتئین شیر گاو چه موقع بهبود پیدا می­کند؟

حساسیت به پروتئین گاوی در حدود ۹۰ درصد از کودکان تا سن ۶ سالگی به طور کامل برطرف می­شود. ۵۰ درصد ار نوزادان تا سن یک سالگی می­توانند پروتئین گاوی را تحمل کنند و علائم این بیماری در آنها کاهش می­یابد. تا سن ۳ سالگی، بیش از ۷۵ درصد از کودکان دیگر علائمی از خود نشان نمی دهند.

اکثر نوزادانی که از شیرخشک های بدون پروتئین گاوی تغذیه کرده­اند و یا مادر آن­ها با رژیم غذایی بدون پروتئین گاوی آن­ها را با شیر خود تغذیه کرده است، باید ۶ تا ۱۲ ماه این رژیم را رعایت کنند. بعد از گذشت این زمان می­توانید با اضافه کردن محصولات گاوی به برنامه غذایی کودک میزان تحمل او را محک بزنید.

نکات مهم در حساسیت به پروتئین شیر گاو

۱) حساسیت به پروتئین گاوی هنگامی رخ می­دهد که سیستم ایمنی بدن به طور غیرطبیعی نسبت به پروتئین موجود در محصولات گاوی مانند شیر گاو واکنش نشان دهد.

۲) داشتن والدین یا خواهر و برادر با بیماری آلرژیک مانند آسم، اگزما و حساسیت­های فصلی احتمال ابتلا به این بیماری را در کودکان و نوزادان افزایش می­دهد.

۳) هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص آلرژی به پروتئین گاوی وجود ندارد. معمولا با در نظر گرفتن سابقه بیماری­های کودک و بررسی علائم، بهترین تشخیص انجام می­شود.

۴) بهترین درمان حذف مواد غذایی حاوی پروتئین گاوی (اصلاح تغذیه مادر و نوزاد) از غذای کودک و مادر شیرده می­باشد. پس تمامی مواد غذایی حاوی پروتئین گاو را از رژیم غذایی مادر و نوزاد حذف کنید.

۵) این نوع آلرژی در اکثر مواقع تا ۶ سالگی به طور کامل برطرف می­شود.