تست آلرژی دارویی

آلرژی دارویی یک مشکل مهم در علم پزشکی است. تشخیص آلرژی دارویی در درجه اول از روی تاریخچه بالینی انجام می‌شود زیرا تست‌های تشخیصی خاص و دقیق کمی وجود دارد. اگر بیمار حساسیت دارویی داشته باشد، باید در آینده از داروهای جایگزین استفاده شود. اکثر واکنش‌های ناشی از داروها، واکنش‌های نامطلوب به دارو نامیده می‌شوند. آلرژی دارویی نادر است و توسط سیستم ایمنی ایجاد می‌شود. باید توجه داشت که عوارض دارو مشابه واکنش آلرژیک ناشی از آن نیست. در این مقاله می‌خواهیم به موضوع تست آلرژی دارویی بپردازیم. با ما همراه باشید.

آلرژی می‌تواند ناشی از هر دارویی باشد، چه با نسخه چه بدون نسخه. حتی برخی از داروهای گیاهی نیز قادر به ایجاد واکنش‌های آلرژیک در بدن ما هستند. واکنش آلرژیک، واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به یک ماده معمولی بی‌ضرر است. وظیفه سیستم ایمنی این است که مواد خارجی مضر را یافته و از شر آنها خلاص شود. افراد مبتلا به آلرژی دارویی دارای سیستم ایمنی بیش از حد حساس هستند. سیستم ایمنی آنها به دارو به‌گونه‌ای واکنش نشان می‌دهد که انگار دارو در بدن آن‌ها یک مهاجم است. سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی به نام آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین E (IgE) می‌سازد. این آنتی‌بادی‌های IgE با مواد واکنش داده و علائم آلرژی ایجاد می‌کنند.

چه چیزی باعث آلرژی به دارو می‌شود؟

دو دسته کلی از عوارض جانبی داروها وجود دارد:

• واکنش‌های آلرژیک واقعی شامل سیستم ایمنی و IgE (این در درصد کمی از افراد رخ می‌دهد.)
• واکنش‌های غیر آلرژیک (این واکنش‌ها شامل حساسیت یا واکنش ایمنی به دارو نیست.)

چگونه یک پزشک آلرژی دارویی را تشخیص می‌دهد؟

اگر فکر می‌کنید به دارویی حساسیت دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. در این مواقع توصیه می‌کنند که به یک متخصص آلرژی (پزشکی که در زمینه آلرژی تخصص دارد) مراجعه کنید. متخصصان آلرژی اغلب تنها بر اساس سابقه بیمار و علائم مربوطه آلرژی دارویی را تشخیص می‌دهند. این همان چیزی است که آن را تشخیص بالینی می‌نامند.

در بسیاری از موارد، بیماران هنگام مصرف هم‌زمان چندین دارو واکنش نشان می‌دهند. در این موارد، تا زمانی که متخصص آلرژی نتواند تشخیص دهد آلرژی بیمار نسبت به کدام دارو است هیچ راهی برای تشخیص اینکه کدام دارو را باید قطع کند وجود ندارد. پس از تست آلرژی دارویی پزشک قطع دارو یا داروهای مشکوک را توصیه می‌کند.

تست‌های آلرژی دارویی تنها زمانی می‌توانند مفید باشند که واکنش یک واکنش آلرژیک واقعی باشد. برای داروهای خاص، آزمایش برای بررسی IgE در دسترس است. در این آزمایش پزشک سابقه پزشکی، علائم و هرگونه نتیجه آزمایشی را برای تشخیص بررسی می‌کند. آزمایش‌ها فقط برای تعداد کمی از داروهایی که این واکنش‌ها را ایجاد می‌کنند در دسترس است.

انواع تست آلرژی دارویی

تست پوستی و داخل پوستی دو نوع از آزمایش‌های تشخیص آلرژی دارویی است. با تست پوستی، قطره‌ای از عصاره دارو با استفاده از اپلیکاتور پلاستیکی برای روی سطح پوست استفاده می‌شود. در آزمایش داخل پوستی از یک سوزن کوچک برای تزریق ماده حساسیت‌زا درست زیرپوست استفاده می‌شود. سپس پزشک به واکنش بدن به دارو مانند قرمزی، برجستگی پوست و خارش آن توجه می‌کند. نتیجه مثبت به‌طورکلی نشان‌دهنده آلرژی دارویی است، اما تست پوستی منفی لزوماً آلرژی به دارو را رد نمی‌کند.

تست پچ نیز برای تشخیص واکنش‌های آلرژیک به داروها در طولانی‌مدت استفاده می‌شود. پزشک مقدار کمی از دارو را در محفظه‌ای قرار می‌دهد که به پشت شما چسبانده می‌شود. پس از ۴۸ تا ۷۲ ساعت، برای برداشتن پچ و بررسی نتایج پوست به مطب برمی‌گردید. گاهی اوقات نمی‌توان با استفاده از این آزمایش‌های سطحی تشخیص را انجام داد و ازاین‌رو ممکن است آزمایش خون توصیه شود.

تست پنی‌سیلین

پنی‌سیلین داروی مفید و مؤثری است که تأیید یا رد این آلرژی می‌تواند تأثیر زیادی بر درمان پزشکی بیمار داشته باشد، یک آلرژی واقعی به پنی‌سیلین می‌تواند یک واکنش آنافیلاکتیک تهدیدکننده زندگی ایجاد کند. تست آلرژی به پنی‌سیلین شامل تست پوست و گزینه‌های داخل پوستی است.

انواع آلرژی دارویی

آلرژی واقعی به داروها فقط در درصد کمی از افراد رخ می‌دهد و انواع مختلفی نیز دارد. در این قسمت به بررسی انواع آلرژی‌های دارویی پرداخته‌ایم. این‌ها عبارت‌اند از؛

واکنش‌های آلرژیک کلاسیک

این واکنش‌ها مانند سایر انواع آلرژیک مانند آسم یا تب رخ می‌دهند. چیزی که در آن‌ها متفاوت است این است که این داروها به‌جای دستگاه تنفسی، به قسمت‌های مختلف بدن حمله می‌کنند؛ بنابراین، یک واکنش آلرژیک در سراسر بدن ایجاد می‌کند. علائم این نوع واکنش عبارت‌اند از:

واکنش‌های پوستی: شایع‌ترین شکل این آلرژی کهیر است.

واکنش عمومی: این نوع واکنش می‌تواند بسیاری از سیستم‌های بدن را درگیر کند. علائم این واکنش می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خس‌خس (صدای سوت و جیرجیر هنگام نفس کشیدن)
• تنگی نفس
• تورم گلو و دهان
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• گرفتگی و درد شکم
• کاهش فشارخون
• غش کردن

آنافیلاکسی شدیدترین شکل حاد واکنش دارویی است.

واکنش آلرژیک نوع ایمونولوژیک

راه‌های دیگری نیز وجود دارد که سیستم ایمنی می‌تواند به یک دارو واکنش نشان دهد. به‌عنوان‌مثال، آنتی‌بادی‌های برخی داروها می‌توانند گلبول‌های قرمز را از بین ببرند. این تخریب گلبول‌های قرمز می‌تواند باعث کم‌خونی شود. شایع‌ترین نوع واکنش‌های ایمنی دارویی، بثورات پوستی است. در این واکنش‌های پوستی، پوست قرمز می‌شود، تحریک می‌شود و برجستگی‌هایی روی پوست به وجود می‌آیند. انواع دیگر واکنش‌های پوستی می‌تواند به دلیل داروها رخ دهد. کبودی و زخم نیز از جمله این موارد است.

واکنش‌های نامطلوب غیرمرتبط با آلرژی

انواع مختلفی از واکنش‌های نامطلوب به داروها وجود دارد که یک آلرژی واقعی نیستند، از جمله:

مصرف بیش از حد دارو

واکنش‌های ناشی از مصرف بیش از حد می‌تواند مضر باشد بدون اینکه فرد متوجه شود که این اتفاق می‌افتد. یکی از نمونه‌های این مورد، مصرف بیش از حد استامینوفن (Tylenol) است. مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند بر کبد تأثیر بگذارد. اغلب، بیمار نمی‌داند که به مصرف بیش از حد دارو واکنش نشان می‌دهد تا زمانی که این بیماری شدید شود و آسیب‌های جبران‌ناپذیری ایجاد کند.

عوارض جانبی مورد انتظار

بسیاری از داروها دارای عوارض جانبی شناخته شده هستند. به‌عنوان‌مثال برخی از آنتی‌هیستامین‌ها باعث خواب‌آلودگی در درصد زیادی از بیمارانی است که آن‌ها را مصرف می‌کنند.

اثرات غیرمستقیم

یک مثال خوب برای اثر غیرمستقیم زمانی است که آنتی‌بیوتیک‌ها باعث ازبین‌رفتن باکتری‌های طبیعی در بدن می‌شوند. ازبین‌رفتن باکتری منجر به اسهال در فرد می‌شود.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد هنگام مصرف دو دارو با هم عوارض جانبی داشته باشد. این عارضه معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که دو دارو از طریق یک مسیر در کبد متابولیزه شوند. به‌عنوان‌مثال، کبد اریترومایسین و تئوفیلین را از طریق یک مسیر متابولیزه می‌کند. وقتی با هم مصرف شوند، متابولیسم تئوفیلین کند می‌شود. تئوفیلین می‌تواند به سطوح سمی برسد.

بدتر شدن بیماری

یک نمونه از این موارد زمانی است که یک فرد مبتلا به آسم، داروی مسدودکننده بتا مصرف می‌کند. مسدودکننده‌های بتا اغلب آسم را بدتر می‌کنند.

واکنش‌های خاص

برخی داروها به دلایلی تمایل به ایجاد واکنش‌های غیرعادی دارند. نمونه‌ای از آن پارگی تاندون در بیمار مصرف‌کننده آنتی‌بیوتیک کینولون مانند لووفلوکساسین است. آنتی‌بیوتیک‌های کینولون تمایل به ایجاد پارگی تاندون دارند. علت این که چرا برخی افراد مستعد ابتلا به این عارضه جانبی هستند یا اینکه پارگی چگونه اتفاق می‌افتد هنوز مشخص نیست.

کلام آخر

دلایل و علل واکنش دارویی می‌تواند بسیار زیاد باشد، بنابراین انجام غربالگری و درمان به‌موقع ضروری است. بسته به دارویی که مشکوک به ایجاد واکنش آلرژیک است، متخصص آلرژی آزمایش پوستی یا در موارد محدود تست آلرژی دارویی را پیشنهاد می‌کند. همچنین آزمایش خون می‌تواند در تشخیص واکنش شدید مفید باشد. دکتر مرتضی فلاح پور فوق تخصص آلرژی جهت معاینه و تشخیص بیماری و آلرژی شما می توانند کمک کنند، جهت مشاوره آنلاین یا نوبت حضوری به این لینک مراجعه کنید.